رستاخیز حیات در 26 عید‌ماه/ روایت زندگی و مرگ در جشن مردگان + تصاویر

به گزارش بخش استان‌ها در وبانگاه به نقل از خبرگزاری تسنیم از بابل،  مازندران، دیار کوه و جنگل و دریا، تنها سرزمین چشم‌اندازهای خیال‌انگیز طبیعی نیست؛ بلکه ذخیره‌ای عمیق از فرهنگ، اسطوره، آیین و پیوندهای مردمی است که قرن‌ها از دل تاریخ گذر کرده‌اند و هنوز در نبض زندگی امروز جاری‌اند. مردمان این سرزمین نه‌تنها با طبیعت زیسته‌اند، بلکه با فرهنگ و آیین‌های خود، طبیعت را فهمیده و به آن معنا بخشیده‌اند.

یکی از شاخص‌ترین جلوه‌های فرهنگی مردم مازندران، استمرار و پویایی آیین‌هایی است که ریشه در تاریخ پیشدادیان، اساطیر کهن ایرانی، و سنت‌های مذهبی و اجتماعی دارد. آیین‌هایی که هر یک بازتابی از درک عمیق انسان مازندرانی از زندگی، مرگ، گذر زمان و پیوند با نیاکان است. در این میان، آیین «26 عید ماه» یا آن‌گونه که در فرهنگ تبری شناخته می‌شود، «نوروز ماه» جایگاهی ممتاز دارد؛ آیینی که همزمان با غلبه اسطوره‌ای خیر بر شر در قالب پیروزی فریدون بر ضحاک شکل گرفته و تا امروز، با شکوه و همبستگی در جای‌جای مازندران برگزار می‌شود.

در قلب این آیین، مفاهیمی چون صله رحم، یاد درگذشتگان، هم‌افزایی اجتماعی، بازخوانی ارزش‌های پهلوانی، و نیایش دسته‌جمعی جای دارد. این مراسم که در بسیاری از مناطق کوهستانی و جلگه‌ای شهرستان بابل، از جمله بخش بندپی شرقی، بندپی عربی، و ده‌ها روستا و آبادی برگزار می‌شود، تنها یک یادبود تاریخی یا سنت نمادین نیست؛ بلکه آیینی زنده است که مردم با شور و شعف، مشارکتی فعال در آن دارند.

مردم منطقه، از روزها پیش به پیشواز این مراسم می‌روند. در روز 28 تیرماه، همزمان با 26 نوروزماه تبری، با غذاها و شیرینی‌های خانگی به دیدار اهل قبور می‌روند، فاتحه می‌خوانند، خیرات می‌کنند و در کنار هم اطعام می‌دهند. در کنار این آیین‌های معنوی، برگزاری کشتی سنتی لوچو با حضور پهلوانان محلی از بابل، بندپی، سوادکوه و مناطق اطراف، رنگی از افتخار، هیجان و رقابت سالم به جشن می‌بخشد.

این مراسم که به «جشن مردگان» نیز شهرت دارد، فرصتی برای بازسازی ارتباط بین نسل‌هاست؛ جایی که یاد نیاکان با شادی زیستن امروز آمیخته می‌شود و پیوندی ناگسستنی میان گذشته، حال و آینده برقرار می‌گردد. روشن کردن شمع بر چشمه‌ها، قرائت قرآن بر مزار شهدا، به جای آوردن نذر و نذورات، تشکیل بازارهای محلی، آتش‌افروزی آیینی در ارتفاعات و خواندن اشعار بومی، تنها بخشی از رنگارنگی این آیین کهن است.

در جهانی که سرعت، تکنولوژی و غریبه‌سازی فرهنگی، بسیاری از آیین‌ها را به فراموشی سپرده‌اند، زنده‌ماندن چنین سنت‌هایی در روستاهای مازندران نه‌تنها مایه مباهات فرهنگی است، بلکه الگویی برای حفظ هویت محلی و تحکیم سرمایه‌های اجتماعی به شمار می‌رود. مراسم 26 عید ماه نه یک جشن صرف، بلکه تجربه‌ای زیسته و مشترک از همدلی، باور، فرهنگ و تاریخ است که در حافظه جمعی مازندرانی‌ها حک شده و نسل به نسل منتقل می‌شود.

احمدی عضو هیات علمی  دانشگاه به تسنیم گفت: این رسم هر ساله در 28تیر ماه شمسی یا اواخر ماه تیر در بخش بندپی شرقی بابل و در منطقه شیخ موسی  با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود.

این کارشناس اجتماعی افزود: یکی از رسوم اجرایی در این روز برپایی کشتی لوچو است که سالیان متمادی در این روز که به نام کشتی پهلوانی است اجرایی می‌شود. تاریخ برگزاری این رشته ورزشی به  زمان پیروزی فریدون بر ضحاک بر می‌گردد که در شهرهای جویبار و فریدونکنار هم اجرا می‌شود. 

صمد صالح طبری نویسنده و محقق بابلی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ‌تسنیم اظهار داشت: آیین سنتی 26 عَیدِ ماه، همه ساله در چنین روزهایی با حضور گسترده مردم در کنار مزار امامزاده عبدالله و حاج شیخ موسی و مناطق نیراسم، شالینگچال در ارتفاعات بندپی شرقی، فیل بند در بندپی عربی، مقبره ها، آرامگاه ها، امامزادگان و مساجد برخی از مناطق کوهستانی و جلگه ای بخش های مختلف شهرستان بابل با شکوه خاصی برگزار می‌شود. 

 صالح طبری گفت : در بیست و ششمین روز از عَیدِ ماه یا نوروز ماه از فرس قدیم مطابق با روز 28 تیر ماه شمسی، این مراسم در بخش های بندپی و روستاهای جلگه ای و پایین دست شهرستان بابل همچون بنگرکلا، سلیمان کلا، قائمیه، امامزاده سید نورالدین تراجی کلا ، بَرسمنان، ارجی و برخی نقاط روستایی بابل نیز با حضور گسترده مردم منطقه برپا می شود.

 وی افزود:  این مراسم که به (جشن مردگان) یا (عید مردگان) نیز معروف است، با به جای آوردن صله رحم و مراسم نذر و نیایش و انجام مسابقات کشتی پهلوانی لوچو، بین پهلوانان لوچوکار بابل، بندپی و سوادکوه نیز همراه است.

 این محقق بابلی ادامه داد:  براساس سنت های رایج و باورهای مردمی، چون در زمان های قدیم، فریدون یکی از پادشاهان پیشدادی به انتقام خونخواهی پدرش جمشید شاه، ضحاک یکی از پادشاهان ستمگر عرب را مغلوب، و در کوه های دماوند محبوس کرد، مردم خبر این پیروزی را در شب 26 عَیدِ ماه، با آتش زدن بوته ها در ارتفاعات البرز به یکدیگر اطلاع دادند، و فردای آن روز با برپایی مسابقه های کشتی، این پیروزی را جشن گرفتند. 

 طبری گفت: دربرپایی جشن 26 عیدماه یا جشن مردگان و عید اموات، اهالی با روشن کردن شمع بر روی چشمه ها، قرائت فاتحه بر مزار درگذشتگان خانواده ها و شهدا، اطعام و خیرات، به جای آوردن صله رحم و نیز با تشکیل بازارهای محلی در کنار مزار امامزادگان و محل برپایی مسابقه های کشتی محلی و پهلوانی لوچو، این روز را گرامی می دارند و جمعیت زیادی برای تماشای رقابت پهلوانان منطقه، گِرد هم می آیند. 

نویسنده کتاب بابل سبزه دیار تاکید کرد:  در این مراسم پرشور و هیجان انگیز، اهالی با دادن هدایایی، از پهلوانان پیروز حمایت و پشتیبانی کرده، و آنان را تشویق می کنند. از طرفی اهالی این جشن را به برکت رویش و کشاورزی، به عنوان رستاخیز حیات و نباتات نیز برگزار می کنند.

وی اظهار کرد:  گفته می‌شود در قدیم، ارتفاعات البرز از جمله فیل بند و امامزاده حسن، محل آتش زدن بوته ها بود، که مردم پیروزی فریدون بر ضحاک را با شادمانی به اطلاع همدیگر رسانده بودند. این پیروزی نویدبخش پیروزیِ خیر بر شر، و نماد غلبه حق بر باطل شد.

صالح طبری افزود: به همین مناسبت همه ساله در چنین روزهایی کشتی گیران روستاهای شهرستان بابل در محوطه  زیارتگاه شیخ موسی، و کشتی گیران بابل، بندپی و سوادکوه در محوطه مقابل امامزاده حسن سوادکوه گرد هم می آیند، و با برگزاری مسابقات کشتی لوچو، این روز را گرامی می‌دارند.

این محقق افزود: در مناطق جلگه ای بابل نیز جشن مردگان در آرامگاه ها با شکوه خاصی به صورت سنتی برگزار می شود و مردم پس از نظافت و پاکیزه کردن آرامگاه که به جشن (آستونه تراشی) معروف است، دور هم جمع می شوند و با قرائت قرآن و  فاتحه بر مزار شهدا و اموات، خواندن اشعار محلی، عزاداری و استماع سخنان وعاظ، و سخنرانان مراسم، این روز را به خوبی برگزار می کنند. این مراسم با اطعام شرکت کنندگان در جشن، به پایان می رسد. در برخی نقاط نیز مردم غذای مورد نیازشان را قبلا آماده کرده و به صورت خانوادگی بر مزار درگذشتگان صرف می کنند.

وی افزود:  این آیین سنتی و اسطوره ای از جشن های کهن و باستانی مردم در برخی نقاط مازندران است، که با گذشت زمان همچنان پویاست و با شکوه بسیار برپا می شود.

 انتهای پیام/